Chưa có một nghiên cứu đầy đủ cho biết pháo đã được sử dụng chính xác từ thời điểm nào, nhưng với sự truy nguyên nguồn gốc phát minh thuốc nổ đen từ Trung Hoa, cho thấy rất có thể pháo đã được sử dụng đầu tiên trên thế giới tại quốc gia này

Hiện nay pháo đã có sự phát triển rất đa dạng về kiểu dáng, hình thức, nguyên lý, nhiều loại đã được thực hiện tại các nhà máy. Một loại thuốc nổ được phát minh sớm nhất gồm hỗn hợp của than củi, lưu huỳnh , muối nitrat kali thêm thắt một số phụ gia như bột nhôm, như magiê, muối natri, cacbonat.

Trong ngày giao thừa tưng bừng và rộn rã, không khí năm mới đến gần, trong giây phút đón giao thừa đó, nhìn lên bầu trời thấy những ánh sáng của pháo hoa thật đẹp và tràn đầy không khí xuân, chắc hẳn ai cũng thấy thật rộn rã trong lòng,hẳn trong chúng ta ai cũng thích ngắm pháo hoa.

Tuy nhiên đốt pháo hoa trong ngày tết một cách tràn lan lại là một vấn đề bức xúc và khó giải quyết . Hiện nay trong dịp tết là tình hình về buôn bán tầng trữ và sử dụng trái phép pháo nổ lại diễn ra phức tạp. Trên các vùng biên giới việc buôn lậu pháo nổ diến ra nhiều và ngày càng tinh vi hơn, các cơ quan chức năng đã tích cực ngăn chặn , bắt giữ ,tịch thu rất nhiều khối lượng và các loại pháo nổ khác nhau tuy nhiên đó cũng chỉ là con số nhỏ, còn phần lớn vẫn đưa và thị trường trong nước tiêu thụ. Các loại pháo được tiêu thụ rộng rãi đặc biệt là thanh thiếu niên. Làm cho công việc quản lý giữ gìn an ninh trật tự của các cơ quan chức năng thêm khó khăn.

Khi làm pháo, khi vận chuyển, khi đốt, trong một số bước tiến hành nếu có sơ suất có thể làm nổ một lượng lớn thuốc pháo hoặc pháo thành phẩm, có thể gây thương vong lớn. Ở nước ta, trước đây trong các ngày lễ tết, đặc biệt vào dịp tết Nguyên đán đã xảy ra rất nhiều trường hợp thương vong đáng tiếc. Theo thống kê, mỗi năm có hàng trăm người chết và hàng nghìn người bị thương do pháo và thuốc pháo gây nên.

Ngoài ra khi đốt pháo, tiếng nổ đinh tai cũng gây tiếng ồn lớn, góp phần gây “ô nhiễm âm thanh”. Khi đốt pháo bất ngờ có thể làm cho trẻ em, gây tác động có hại cho trật tự công cộng.

Hậu quả của sử dụng pháo (Nguồn Internet)

Về kinh tế, trước đây mỗi năm riêng việc đốt pháo của các gia đình Việt Nam đã tiêu tốn nhiều chục tỷ đồng, đó là chưa tính đến việc bắn pháo hoa công cộng. Trong khi đó, chúng ta còn là một nước nghèo, thu nhập bình quân đầu người chưa cao, còn nhiều vùng khó khăn rất cần sự quan tâm đầu tư, còn rất nhiều người nghèo cần sự chia xẻ đùm bọc miếng cơm manh áo.

Do vậy đốt pháo nổ trong dịp tết và các dịp lễ hội ngoài việc tăng không khí vui tuoi thì lại mang lại cho chúng ta không ít tác hại, ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe con người và tình hình an ninh, trật tự.

Là mỗi người dân, nhận thức rõ được tác hại của pháo nổ, chúng ta cần chấp hành nghiêm chỉnh các quy định về sử dụng, buôn bán tàng trữ pháo nổ, tố cáo các hành vi sử dụng, buôn bán tàng trữ trái phép chất pháo nổ, để tình trạng này không còn là vấn đề bức xúc trong xã hội, đảm bảo sức khỏe cho mọi người và tình hình an ninh trật tự trong dịp tết.

Theo Khoản 1 Điều 3; Điều 4; Điều 5; Khoản 1 ĐIều 9; Điều 17 Nghị định 137/2020/NĐ-CP ngày 27 tháng 11 năm 2020 của Chính phủ  về Về quản lý, sử dụng pháo quy định như sau:

- Từ ngày 11/01/2021, pháo hoa là sản phẩm được chế tạo, sản xuất thủ công hoặc công nghiệp, khi có tác động của xung kích thích cơ, nhiệt, hoá hoặc điện tạo ra các hiệu ứng âm thanh, ánh sáng, màu sắc trong không gian, không gây ra tiếng nổ. Như vậy, pháo hoa được sử dụng phải không gây ra tiếng nổ, tránh nhầm lẫn với pháo hoa nổ, bao gồm: Pháo hoa nổ tầm thấp là quả pháo có đường kính không lớn hơn 90 mm hoặc tầm bắn không vượt quá 120 m. Pháo hoa nổ tầm cao là quả pháo có đường kính trên 90 mm hoặc tầm bắn trên 120 m.

Điều kiện sử dụng pháo hoa Cơ quan, tổ chức, cá nhân muốn sử dụng pháo hoa cần phải thoả mản 02 điều kiện sau: Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; chỉ được mua pháo hoạ tại các tổ chức, doanh nghiệp được phép sản xuất, kinh doanh pháo hoa.

Các sự kiện được sử dụng pháo hoa: Lễ, tết; sinh nhật; cưới hỏi; hội nghị; khai trương; ngày kỷ niệm; trong hoạt động văn hoá, nghệ thuật khác...

Chỉ những tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được kinh doanh pháo hoa và phải được cơ quan Công an có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự; bảo đảm các điều kiện về phòng cháy, chữa cháy, phòng ngừa, ứng phó sự cố và bảo vệ môi trường. Như vậy, người dân lưu ý chỉ mua pháo hoa tại các tổ chức, doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh pháo hoa.

Khi sử dụng pháo hoa, cơ quan, tổ chức, cá nhân cần tuân thủ các nguyên tắc sau: Việc sử dụng phải bảo đảm đúng mục đích, đúng quy định và bảo đảm an toàn, bảo vệ môi trường; pháo hoa cũng có hạn sử dụng; do đó trong trường hợp pháo hoa hết hạn sử dụng, không còn khả năng sử dụng hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân không còn nhu cầu sử dụng thì phải thực hiện tiêu hủy theo quy định; trường hợp pháo hoa bị mất, hư hỏng phải kịp thời báo cáo cơ quan quản lý có thẩm quyền.

Nghiêm cấm các hành vi sau liên quan đến việc sử dụng pháo hoa: Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt pháo hoa; mang pháo hoa, thuốc pháo hoa trái phép vào, ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc vào nơi cấm, khu vực cấm, khu vực bảo vệ và mục tiêu bảo vệ; lợi dụng, lạm dụng việc sử dụng pháo hoa để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; vận chuyển, bảo quản, tiêu hủy pháo hoa không bảo đảm an toàn hoặc làm ảnh hưởng đến môi trường; trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố thuốc pháo để sản xuất pháo hoa trái phép; chiếm đoạt, mua, bán, trao đổi, tặng, cho, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa các loại giấy phép về pháo hoa; hướng dẫn, huấn luyện, tổ chức huấn luyện cách thức chế tạo, sản xuất, sử dụng trái phép pháo hoa dưới mọi hình thức. Cố ý cung cấp thông tin sai lệch về quản lý, bảo quản pháo hoa, thuốc pháo hoa; không báo cáo hoặc báo cáo không kịp thời, che giấu hoặc làm sai lệch thông tin về việc mất, thất thoát, tai nạn, sự cố về pháo hoa, thuốc pháo hoa.

Về xử phạt vi phạm hành chính:  Theo Điều 10, Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình thì cá nhân có hành vi vi phạm quy định về quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, pháo và đồ chơi nguy hiểm bị cấm bị xử phạt như sau:

Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong những hành vi: Không thực hiện hoặc thực hiện không kịp thời, đầy đủ quy định về kiểm tra định kỳ các loại vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ được trang bị; vi phạm chế độ bảo quản các loại vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ; cho trẻ em sử dụng các loại đồ chơi nguy hiểm bị cấm; lưu hành các loại giấy phép về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và pháo hoa không còn giá trị sử dụng.

Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau: Không kê khai và đăng ký đầy đủ các loại vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ với cơ quan có thẩm quyền; sử dụng các loại pháo mà không được phép.

Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau: Hủy hoại, cố ý làm hư hỏng, cho, tặng, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, thế chấp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ; trao đổi, mua bán, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, thế chấp, làm hỏng các loại giấy phép, giấy chứng nhận, giấy xác nhận về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và pháo hoa; không thông báo ngay cho cơ quan có thẩm quyền về việc mất các loại giấy phép, giấy chứng nhận, giấy xác nhận về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và pháo hoa; sử dụng các loại vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trái quy định nhưng chưa gây hậu quả; sử dụng các loại vũ khí, công cụ hỗ trợ mà không có giấy phép; giao vũ khí, công cụ hỗ trợ cho người không có đủ điều kiện, tiêu chuẩn sử dụng; không giao nộp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ theo quy định.

 Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau: Sản xuất, tàng trữ, mua, bán, vận chuyển trái phép pháo, thuốc pháo và đồ chơi nguy hiểm;

Các trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Theo Thông tư 06 liên tịch giữa Bộ công an, Viên kiểm sát và tòa án nhân dân tối cao. Hướng dẫn việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép pháo nổ và thuốc pháo và Điều 318 Bộ Luật hình sự  quy định như sau:

Người nào gây rối trật tự công cộng gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm: Có tổ chức; dùng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách; gây cản trở giao thông nghiêm trọng hoặc gây đình trệ hoạt động công cộng; xúi giục người khác gây rối; hành hung người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng; tái phạm nguy hiểm.

Xử lý hình sự: Hành vi phạm tội liên quan đến sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép các loại pháo có thể sẽ bị hình sự theo các tội quy định tại Bộ luật Hình sự 2015, sử đổi, bổ sung 2017, cụ thể: Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm (Điều 190): Người nào sản xuất, buôn bán pháo nổ, pháo hoa nổ từ 6 kg trở lên sẽ bị phạt tiền từ 100 triệu đến 03 tỷ hoặc phạt tù từ 01 năm đến 15 năm. Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm (Điều 191): Người nào tàng trữ, vận chuyển pháo nổ, pháo hoa nổ từ 6 kg trở lên sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đến 01 tỷ hoặc phạt tù từ  06 tháng đến 10 năm. Tội gây rối trật tự công cộng (Điều 318): Người đốt pháo nổ, pháo hoa nổ trái phép gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội có thể bị phát tiền từ 5 triệu đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ, hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 07 năm. Ngoài ra, nếu buôn bán hoặc vận chuyển pháo trái phép quan biên giới sẽ chịu trách nhiệm về tội buôn lậu (Điều 188) hoặc tội vận chuyển trái phép hàng hóa quan biên giới (Điều 189). Nếu đốt pháo nổ, pháo hoa nổ gây thiệt hại nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh khác tương xứng với hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tài sản do hành vi đốt pháo gây ra.

Một Mùa xuân ấm áp lại về trên mọi nẻo Tổ quốc thân yêu. Với truyền thống bốn nghìn năm văn hiến, dân tộc Việt Nam đã có biết bao những phong tục, tập quán tốt đẹp làm nên bản sắc văn hoá rất riêng mà không một sức mạnh bên ngoài nào có thể đồng hoá được. Vẫn biết tự bao đời, cái Tết cổ truyền được nhắc đến với:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ,

Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.

Nhưng với một tư duy đổi mới và tinh thần cầu thị tích cực, chúng ta đã, đang và sẽ dám dứt bỏ những cái thuộc về hủ tục, không có lợi cho cộng đồng để hướng tới một ngày mai tươi sáng, hạnh phúc cho mọi người. 

Lô Luyện. TP xã